مرکز توسعه تجارت الکترونیکی: رتبه‌بندی کسب‌وکارها تابع میزان هزینه پرداختی نیست
مرکز توسعه تجارت الکترونیک ۱۶ مهرماه، اطلاعیه‌ای در مورد اجرای فاز دوم رتبه‌بندی کسب‌وکارهای اینترنتی و تغییر سازوکار اختصاص ستاره‌ی نماد اعتماد الکترونیکی (اینماد) منتشر کرد. در این اطلاعیه اشاره شد که دریافت ستاره‌های نماد اعتماد الکترونیکی از سطح ۲ تا ۵ ستاره بر مبنای درخواست کسب‌وکار صورت می‌گیرد. به‌علاوه کسب‌وکارهایی که در فرایند رتبه‌بندی شرکت نمی‌کنند، با وجود روال سابق، امکان استفاده از نماد دو ستاره در وب‌سایت خود ندارند.
برخی کسب‌وکارها به دریافت هزینه در فاز دوم رتبه‌بندی و انجام آن توسط مرکزی دولتی اعتراض کردند. همین باعث شد برای پیگیری دقیق‌تر موضوع به سراغ مدیر پروژه رتبه‌بندی کسب‌وکارهای اینترنتی در مرکز توسعه تجارت الکترونیک برویم.
فرانک ابوالمعصوم به خبرنگار زومیت از شکل‌گیری اینماد می‌گوید. به‌گفته‌ی ابوالمعصوم، از آنجا که عامل «اعتماد» یکی از مهم‌ترین چالش‌های خرید اینترنتی است، اعطای نماد اعتماد الکترونیکی (اینماد) به‌عنوان مجوز کسب‌وکار اینترنتی به استناد قانون تجارت الکترونیکی از اواخر دهه ۸۰ در دستور کار مرکز توسعه تجارت الکترونیکی قرار گرفت و تاکنون ادامه دارد. بااین‌حال «اعتماد» موضوع صفر و یک نیست و دارای سطوح مختلفی است که به این دلیل، اینماد از ابتدا به‌صورت ستاره‌دار (یک ستاره تا پنج ستاره) طراحی شد؛ ولی تاکنون سازوکار تخصیص آن اجرایی نشده بود.
مقاله‌های مرتبط:
فرانک ابوالمعصوم می‌گوید پروژه‌ی رتبه‌بندی کسب‌وکارهای اینترنتی با اتخاذ رویکرد طیفی جهت سنجش اعتماد در کسب‌وکارهای اینترنتی و با هدف ایجاد یک سیستم خودکنترل در حوزه‌ی تعامل کسب‌وکار و مصرف‌کننده، بهبود مستمر عملکرد کسب‌وکارها بر مبنای معیارهای صحیح و قابل سنجش و ارائه‌ی معیاری قابل درک جهت کمک به مصرف‌کننده در انتخاب صحیح طراحی و پیاده‌سازی شده است. در نهایت از سال ۹۷، پروژه‌ی رتبه‌بندی کسب‌وکارهای اینترنتی با دریافت نظرات ذی‌نفعان این حوزه به‌خصوص نمایندگان اتحادیه کسب‌وکارهای مجازی، انجمن صنفی کسب‌وکارهای اینترنتی، نظام صنفی رایانه‌ای و برخی از کسب‌وکارهای پیشرو در حوزه‌ی تجارت الکترونیکی در مورد مدل، شاخصها و فرایند اجرا آغاز شد.
در فاز نخست که تا سال جاری ادامه داشت، شناسنامه (پروفایل) اینماد کسب‌وکارها به‌روزرسانی و اطلاعات عملکرد کسب‌وکار در سه دسته شاخص سابقه‌ی فعالیت، وضعیت پاسخگویی به شکایات و سوابق مغایرت با دستورالعمل اینماد منتشر شد.
در فاز دوم، با افزایش دقت ارزیابی شاخص‌های قبلی و اضافه کردن شاخص‌های جدید، قرار شد ستاره‌های اینماد بر اساس نتایج رتبه‌بندی تخصیص شود. ابوالمعصوم می‌گوید تاکنون حدود ۱۰۰ کسب‌وکار برای انجام رتبه‌بندی داوطلب شده‌اند و تا امروز، بیش از ۳۰ کسب‌وکار درخواست خود را در سامانه نهایی کرده‌اند.
ابوالمعصوم: برای حفظ اعتبار نتیجه نهایی باید یک مرجع حاکمیتی، کسب‌وکارها را رتبه‌بندی کند
مدیر پروژه رتبه‌بندی کسب‌وکارهای اینترنتی درمورد اینکه چرا یک مرکز حاکمیتی به جای حمایت از کسب‌وکارها تصمیم به رتبه‌بندی آن‌ها گرفته است، می‌گوید: «یک بررسی ساده روی انواع دیگر رتبه‌بندی در سطح کشور و قوانین و مقررات مربوط به آن مانند رتبه‌بندی پیمانکاران و مشاوران (توسط سازمان برنامه و بودجه)، رتبه‌بندی بازرگانان (وزارت صنعت، معدن و تجارت)، رتبه‌بندی بانک‌ها و صرافی‌ها (توسط بانک مرکزی) و … به‌خوبی نشان می‌دهد که رتبه‌بندی توسط یک مرجع دولتی کاملاً مرسوم و موجه و با توجه به تأثیر آن در تصمیم‌گیری مصرف‌کنندگان و دیگر کسب‌وکارها نسبت به یک کسب‌وکار به‌سادگی قابل درک است. با این همه، مرکز توسعه تجارت الکترونیکی در پروژه رتبه‌بندی، از توان تخصصی و اجرایی اشخاص ثالث از جمله سازمان مدیریت صنعتی به‌عنوان مرجع تخصصی مشاوره، آموزش و تحقیق با نزدیک نیم قرن تجربه در زمینه‌ی رده‌بندی (Ranking) و رتبه‌بندی (Rating) بنگاه‌های اقتصادی بهره گرفته است. دیگر پروژه‌های موفق سازمان مدیریت صنعتی در زمینه‌ی رتبه‌بندی شامل «رتبه‌بندی شرکت‌های برتر ایران IMI-100» و «جایزه ملی تعالی سازمانی»، «جایزه ملی مدیریت انرژی»، «رتبه‌بندی شرکت‌های EPC»، «رتبه‌بندی شرکت‌های طراحی و مونتاژ آسانسور» و … است.»
ابوالمعصوم تأکید دارد که رتبه‌بندی مرکز توسعه تجارت الکترونیکی کاملاً اختیاری است و صرفاً کسب‌وکارهایی که علاقه‌مند به انجام ارزیابی‌های تخصصی در مورد آن‌ها توسط یک مرجع معتبر و انتشار نتایج آن در قالب ستاره‌های اینماد هستند، در این فرایند ورود می‌کنند. بااین‌حال او می‌گوید انجام ارزیابی‌های تخصصی مستلزم ایجاد زیرساخت‌های لازم به‌منظور تجمیع و پردازش اطلاعات، دریافت و بررسی‌های کارشناسی و تخصصی اسناد و مدارک ارائه‌شده و … است که هزینه‌ی آن به‌صورت مقدار ثابت و پیش از انجام ارزیابی، توسط مرجع ارزیابی‌کننده دریافت می‌شود.
فرانک ابوالمعصوم اضافه می‌کند: «طرح مباحثی مبنی بر اینکه نتیجه‌ی ارزیابی تابع میزان هزینه پرداختی است، کاملاً بی‌اساس بوده و اتفاقاً این موضوع، اهمیت انجام رتبه‌بندی تحت نظارت یک مرجع حاکمیتی و رعایت اصل عدم تعارض منافع به منظور حفظ اعتبار نتیجه‌ی نهایی و اعتمادپذیری عموم مردم به آن را بیش از پیش نمایان می‌کند.»
ابوالمعصوم: عمده متقاضیان رتبه‌بندی مرکز توسعه تجارت الکترونیکی، کسب‌وکارهای نوپا و کوچک هستند
ابوالمعصوم درباره‌ی اقدامات حمایتی مرکز توسعه تجارت الکترونیکی از کسب‌وکارها تأکید دارد که هدف اصلی پروژه‌ی رتبه‌بندی، حمایت از کسب‌وکارها به‌ویژه کسب‌وکارهای کوچک و نوپا از طریق افزایش رقابت‌پذیری، کمک به تصمیم‌گیری بهتر مصرف‌کنندگان و توسعه و ترویج تجارت الکترونیکی است که البته به دلیل دسترسی متقاضیان به اطلاعات عملکردی کسب‌وکارها به منظور ایجاد تمایز، افزایش شفافیت و رفع انحصار انجام خواهد شد.
وی اضافه می‌کند که مجموعه‌ی کسب‌وکارهای متقاضی رتبه‌بندی به‌خوبی مؤید این مطلب است؛ زیرا اتفاقاً عمده متقاضیان، کسب‌وکارهای نوپا و کوچک هستند که با هدف جذب بهتر مخاطب و افزایش سهم بازار خود از طریق اعتماد بیشتر مصرف‌کنندگان به این موضوع تمایل دارند؛ با این حال رتبه‌بندی کسب‌وکارهای بزرگ و حفظ اعتبار و سهم بازار خود نیز جذابیت‌های خاص خود دارد.
ابوالمعصوم در انتها اضافه می‌کند که پروژه رتبه‌بندی به واسطه‌ی کارکردش در زمینه‌ی افزایش شفافیت، افزایش رقابت‌پذیری و رفع انحصار، موافقان و مخالفان خود را دارد. بااین‌حال با توجه به پشتوانه‌ی حاکمیتی و دانش و تجربه‌ی تخصصی، زمینه‌ی ارتقای اعتماد مصرف‌کنندگان برای خرید اینترنتی را فراهم می‌کند و موجب توسعه و ترویج خرید اینترنتی بین آحاد مردم خواهد شد.
نظر شما خواننده زومیت در مورد رویه‌ی جدید رتبه‌بندی کسب‌وکارها توسط مرکز توسعه تجارت الکترونیکی چیست؟
